पासपोर्ट म्हणजे काय आणि त्यासाठी अर्ज कसा करावा |

 पासपोर्ट म्हणजे काय आणि त्यासाठी अर्ज कसा करावा – Passport Information In Marathi – हा पासपोर्ट काय आहे आणि तो का आवश्यक आहे हे तुम्हाला माहिती आहे का? या व्हिसाचे नाव ऐकताच मनात परदेश प्रवासाची प्रतिमा निर्माण होते. आपल्यापैकी बरेच लोक असतील ज्यांच्याकडे आधीच पासपोर्ट आहे, ही खूप आनंदाची गोष्ट आहे की त्या लोकांना पासपोर्टबद्दल आधीच माहिती होती.

पण असे अनेक लोक असतील ज्यांनी पासपोर्ट हा शब्द पहिल्यांदाच ऐकला असेल किंवा तो कुठेही ऐकला असेल, त्यांना त्याबद्दल पूर्ण माहिती नसेल. येथे ज्या लोकांकडे आधीच पासपोर्ट आहे, त्यांना हे माहित असले पाहिजे की आपण पासपोर्ट कसा मिळवू शकतो, तर पूर्वी तो मिळणे कठीण होते.

पण आता काळ खूप बदलला आहे, आपला देश डिजिटल होण्याच्या प्रयत्नात आहे, त्यासोबतच सामान्य सुविधाही आपल्या लोकांना अगदी सहज ऑनलाइन उपलब्ध करून दिल्या जात आहेत. जिथे आधी लांबलचक रांगेत उभे राहून संधीची वाट पहावी लागत होती, तिथे आता कुठेही जाण्याची गरज नाही, पण घरी बसून संगणक किंवा मोबाईलवरून पासपोर्टसाठी ऑनलाइन अर्ज करता येतो.

त्यामुळेच आज मला वाटले की, ज्यांना पासपोर्टबद्दल कोणतीही माहिती नाही, त्यांना त्याबद्दल जागरूक का करू नये. चला तर मग उशीर न करता सुरुवात करूया आणि जाणून घेऊया काय आहे हा पासपोर्ट आणि तो का आवश्यक आहे.

पासपोर्ट म्हणजे काय | What Is A Passport In Marathi

पासपोर्ट हा भारत सरकारने जारी केलेला कायदेशीर दस्तऐवज आहे. हे देखील प्रमाणित करते की धारक जन्माने किंवा नैतिकतेनुसार भारतीय प्रजासत्ताकाचा नागरिक आहे. ही गोष्ट पासपोर्ट कायदा, 1967 वर आधारित आहे. हे सिद्ध करण्यामागे परराष्ट्र मंत्रालयाच्या CPV (Consular Passport & Visa) चा मोठा हात आहे.
हा विभाग एका केंद्रीय पासपोर्ट संस्थेनुसार काम करतो आणि भारतातील सर्व पासपोर्टच्या मुद्द्यावर त्यांचा हातखंडा आहे. देशभरात 93 हून अधिक वेगवेगळ्या ठिकाणी पासपोर्ट जारी केले जातात.

यासोबतच परदेशात 162 डिप्लोमॅटिक मिशन्स आहेत जिथे भारतीय पासपोर्ट जारी केला जातो. या अंतर्गत वाणिज्य दूतावास, उच्च आयोग आणि दूतावास आहेत.

पासपोर्टचे प्रकार | Types Of Passport In Marathi

आजकाल बहुतेक देशांचे पासपोर्ट बनवले जातात. पासपोर्टचे प्रामुख्याने 3 प्रकार आहेत:

1) राजनायिक – Diplomatic passport

ज्या लोकांकडे डिप्लोमॅटची पदवी आहे, त्यांच्यासाठी हा प्रकारचा पासपोर्ट बनवला जातो. राष्ट्रप्रमुख, परदेशी राजदूत, सरकारी अधिकारी किंवा मुख्य पक्षाची कोणतीही व्यक्ती इत्यादींना असा पासपोर्ट बनवता येतो. या व्यक्तींच्या मुलांसाठीही असे पासपोर्ट बनवता येतात.

2) सेवा किंवा अधिकारी – Official passport

असा पासपोर्ट सरकारी कर्मचाऱ्याला दिला जातो. प्रत्येक देशात असे अधिकारी असतात, जे दुसऱ्या देशात काम करतात. पण त्यांना मुत्सद्दी दर्जा नाही, म्हणून अशा लोकांसाठी असा पासपोर्ट बनवला जातो. या व्यक्तींच्या कुटुंबासाठीही ही सुविधा उपलब्ध आहे.

3) नियमित – Ordinary passport

या प्रकारचा पासपोर्ट इतर सर्व प्रकारच्या व्यक्तींसाठी बनविला जातो. प्रवास किंवा कर्तव्य अशा कोणत्याही वैयक्तिक कामासाठी व्यक्ती असा पासपोर्ट बनवते.

पासपोर्टच्या शारीरिक स्वरूपातील फरक | Differences In Physical Appearance Of Passports In Marathi

सर्व पासपोर्टमध्ये काही समानता आहे, तर काही विषमता देखील आहे. समोर भारताचे राष्ट्रीय चिन्ह दिसत आहे, जिथे हिंदी आणि इंग्रजीमध्ये ‘पासपोर्ट’ आणि ‘रिपब्लिक ऑफ इंडिया’ लिहिलेले आहे. तिन्ही पासपोर्टमध्ये या गोष्टी समान आहेत.

पण काय वेगळे आहे त्याचा रंग किंवा ज्याला रंग कोड देखील म्हणतात. मानक पासपोर्टमध्ये 36 पृष्ठे असतात परंतु जर तुम्ही वारंवार प्रवास करत असाल तर तुम्हाला 60 पृष्ठे देखील मिळू शकतात.

नियमित पासपोर्टचा रंग गडद नेव्ही निळा आहे, तर अधिकृत पासपोर्टचा रंग पांढरा आणि डिप्लोमॅटिक पासपोर्टचा रंग मरून आहे.

येथे मी तुम्हाला या तीन पासपोर्टमधील फरकाची जाणीव करून देण्याचा प्रयत्न केला आहे –

Category	Type	Color	Issued To
Regular Indian Passport	Type-P (personal)	Dark navy blue	General public
Official Indian Passport	Type-S (service)	White Representatives	आपल्या देशाचे प्रतिनिधी जे अधिकृत व्यवसायात इतर देशांमध्ये जातात
Diplomatic Indian Passport	Type-D (Diplomatic)	Maroon	बर्‍याचदा उच्च श्रेणीचे सरकार. अधिकारी आणि भारतीय मुत्सद्दी

भारतीय पासपोर्टची फी बद्दल माहिती | Information About Indian Passport Fees In Marathi

क्र.म	प्रकार	चार्ज
1	10 वर्षांच्या वैधतेसह नवीन किंवा नूतनीकरण केलेला पासपोर्ट (36 पृष्ठे, मानक आकार)	1500
2	10 वर्षे वैधता सह नवीन किंवा नूतनीकरण केलेला पासपोर्ट (60 पृष्ठे, ‘जंबो’ आकार)	2000
3	10 वर्षांच्या वैधतेसह किंवा क्विक, प्रॉम्प्ट (तत्काळ) किंवा सेवा (36 पृष्ठे) सह प्रथमच अर्जदार	3500
4	प्रथमच अर्जदार 10 वर्षांच्या वैधतेसह किंवा क्विक, प्रॉम्प्ट (तत्काळ) किंवा सेवा (60 पृष्ठे)	4000
5	अल्पवयीन मुलांसाठी (18 वर्षांखालील) 5 वर्षांच्या वैधतेसह किंवा अल्पवयीन 18 वर्षे वयापर्यंत पोहोचेपर्यंत, यापैकी जे आधी असेल ते नवीन पासपोर्ट.	1000
6	. हरवलेल्या, खराब झालेल्या किंवा चोरीला गेलेल्या पासपोर्टसाठी डुप्लिकेट पासपोर्ट (36 पृष्ठे)	3000
7	हरवलेल्या, खराब झालेल्या किंवा चोरीला गेलेल्या पासपोर्टसाठी डुप्लिकेट पासपोर्ट (60 पृष्ठे)	3500

भारतीय पासपोर्ट देशाबाहेर देखील जारी केले जाऊ शकतात, ज्यासाठी शुल्क प्रत्येक देशानुसार बदलते.

पासपोर्टसाठी आवश्यक कागदपत्रे | Documents Required For Passport In Marathi

• अर्ज
• वीज बिल
• पाणी बिल
• इन्कम टॅक्स असेसमेंट ऑर्डर
• गॅस कनेक्शनचा पुरावा
• आधार कार्ड
• नोंदणीकृत भाडे करार
• मतदार ओळखपत्र
• टेलिफोन बिल
• पतीच्या पासपोर्टची प्रत
• अर्जदाराचे छायाचित्र असलेले सक्रिय बँक खाते पासबुक
• प्रतिष्ठित नियोक्त्याकडून पत्र
• पालकांच्या पासपोर्टची प्रत
• जन्मतारखेचा पुरावा कागदपत्र
• शहराचा जन्म प्रमाणपत्र
• 16 गैर-ईसीआर श्रेणींसाठी कागदोपत्री पुरावा (लागू असल्यास).