स्वीट कॉर्न मका लागवड संपूर्ण माहिती

 

 हवामान:

मका ही उष्णकटिबंधीय वनस्पती आहे जी उबदार आर्द्र हवामानास प्राधान्य देते. ही एक कमी दिवसाची वनस्पती आहे. हे जमिनीतील ओलावा जास्त किंवा कमी होण्यास अतिशय संवेदनशील आहे. वाढीच्या कोणत्याही टप्प्यावर ते दंव सहन करू शकत नाही. मक्यासाठी मातीची इष्टतम pH श्रेणी 6.5-7.5 आहे. सम वितरणासह 600 मिमी पाऊस चांगल्या लागवडीसाठी पुरेसा आहे. उगवणासाठी इष्टतम तापमान अनुक्रमे 21 डिग्री सेल्सियस आणि वाढीसाठी 32 डिग्री सेल्सियस आहे.

 

माती:

मका विविध प्रकारच्या जमिनींवर पिकवता येतो, परंतु पाण्याचा निचरा होणाऱ्या जमिनीवर तो उत्तम प्रकारे पिकतो.

 

1. उत्तम माती- खोल गडद गाळ चिकणमाती

 

2. अर्ध-शुष्क हवामानात- खोल माती (जड पोत)3. उप दमट हवामानात- वाळूची चिकणमाती

 

हंगाम:

खरीप – पेरणी मे महिन्याच्या शेवटच्या आठवड्यात ते जूनच्या दुसऱ्या आठवड्यादरम्यान आणि कापणी सप्टेंबरच्या शेवटी किंवा ऑक्टोबरमध्ये केली जाते.

 

जाती:

1. DHM-101,103, 1 रोहिणी, अश्विनी]- सिंथेटिक्स

2. त्रिशूलता-3 वे क्रॉस

3. अर्शा आणि वरुण- संमिश्र

जमीन तयार करणे:

उन्हाळी हंगामात २-३ उथळ मशागतीची कामे आवश्यक असतात. खोल नांगरणी तण नियंत्रित करण्यासाठी आणि प्रभावी ओलावा संवर्धनासाठी देखील उपयुक्त आहे.बियाणे दर:

1. शुद्ध पिकासाठी: 20-25 किलो/हे

2. चारा मक्यासाठी: 40-50 किलो/हे

3. सोयाबीनसह आंतरपीक घेण्यासाठी: 10kg/हेक्टर (1:3) किंवा 15 kg/hector (1:2)

 

अंतर:

60×25cm किंवा 75×20cm

परंतु 45×20cm ची पीक भूमिती बहुतेक क्षेत्रांसाठी इष्टतम असल्याचे आढळले आहे.

 

पेरणीची पद्धत:

बियाणे 2-3 सेमी खोल आणि 5 सेमी पेक्षा जास्त नसावे.

तण व्यवस्थापन:

मक्याला दोन आंतरमशागत आणि दोन हाताने खुरपणी करावी लागते. प्रथम आंतर-मशागत झाडांच्या जवळच्या ओळींमध्ये अर्थिंगसाठी केली जाते. दुसरी आंतरमशागत रोपांच्या जवळ किंवा खोलवर करू नये.

 

तणनाशके आणि आंतर-मशागत यांचा एकत्रित वापर हे मक्यावरील तण नियंत्रणाचे सर्वात प्रभावी तंत्र आहे.पूर्व-उद्भव – सिमाझिन (टाफाझिन) किंवा अॅट्राझिन (अट्राफॅफ) @ 2 किलो/हेक्टर 2 किंवा 3 डीएएस (पेरणीनंतर दिवसांनी) फवारणी करावी, संपूर्ण पृष्ठभाग एकसमान ओला करून. नंतर तणनाशक वापरल्यानंतर 4-5 आठवडे मातीला त्रास देऊ नये.

 

उदयानंतर-2,4 डीईई 1 ½ – 2 किलो/हेक्टर दराने कोणत्याही वेळी जेव्हा मक्याची उंची सुमारे 20 सेमी असते.

 

पाणी व्यवस्थापन:

मका पिकासाठी इष्टतम उपलब्ध जमिनीतील ओलावा ७५% किंवा ८०% आहे.

 

पावसावर अवलंबून सिंचनाची वारंवारता 6-10 दिवसांतून एकदा असते. पीक वाढीच्या कालावधीत हंगाम आणि पाऊस यानुसार एकूण पाण्याची गरज 530 मिमी ते 800 मिमी पर्यंत बदलते.मका पिकाच्या प्रभावी रूट झोनला ओलसर करण्यासाठी हलके आणि वारंवार सिंचन उदा., मातीची 15 सेमी ते 22.5 सेमी खोली जास्त उत्पादनासाठी अधिक प्रवाहकीय आहे.

 

40 डीएएस पर्यंत, पीक जास्त आर्द्रतेसाठी अधिक संवेदनशील असते आणि ते फुलांच्या आधीपासून परिपक्वतेपर्यंत, ते दुष्काळासाठी अधिक संवेदनशील असते.

कापणी:

मक्याचे संकर 90-110 दिवसात परिपक्व होतात. जेव्हा शेंग कोरडे असतात आणि कापणीसाठी तयार असतात तेव्हा झाडे हिरवी राहू शकतात. म्हणून, कापणीसाठी देठ सुकण्याची वाट पाहू नका, हे इष्ट आहे कारण अशा वनस्पतींचा चारा म्हणून वापर केला जाऊ शकतो.

 

परिपक्वतेसाठी चाचणी:भुसाचे आवरण फिकट तपकिरी रंगाचे होते आणि दाणे बोटांच्या नखेने दाबणे खूप कठीण आहे.

 

गोळीबार:

काढणीनंतर एक ते दोन दिवस रोपे शेतात सोडावीत. भुसा काढा आणि शेंगांना 2-3 दिवस सूर्यप्रकाशात ठेवा. लाठी मारून किंवा हाताने किंवा शक्तीने चालवल्या जाणार्‍या मक्याच्या शेलर्सचा वापर करून शेलिंग करता येते.

 

मका ची पौष्टिक मूल्ये:

मका सर्व आवश्यक मॅक्रोन्युट्रिएंट्स – कार्बोहायड्रेट्स, फायबर्स, फॅट्स आणि प्रथिने, तसेच प्रमुख सूक्ष्म पोषक घटक – जीवनसत्त्वे आणि खनिजे यांचा समावेश असलेले एक प्रभावी पौष्टिक प्रोफाइल प्रदर्शित करते. हृदयाच्या आरोग्याला चालना देण्यासाठी त्यात कोलेस्टेरॉल आणि सोडियमचे प्रमाण नगण्य आहे. याव्यतिरिक्त, रोगप्रतिकारक शक्ती, त्वचा आणि केसांचे आरोग्य वाढविण्यासाठी कॉर्नमध्ये जीवनसत्त्वे सी आणि ई मोठ्या प्रमाणात असतात.

बी कॉम्प्लेक्स जीवनसत्त्वे – थायामिन, रिबोफ्लेविन, नियासिन आणि फॉलिक अॅसिड, तसेच कॅल्शियम, मॅग्नेशियम, लोह आणि फॉस्फरस देखील कॉर्न कर्नल आणि कॉर्नफ्लोअरमध्ये मुबलक प्रमाणात आढळतात, धान्य हे सुपरफूडपेक्षा कमी नाही.यू.एस.डी.ए. (युनायटेड स्टेट्स डिपार्टमेंट ऑफ अॅग्रीकल्चर) च्या पोषक डेटाबेसनुसार 100 ग्रॅम कॉर्न सर्व्हिंगमधील पोषण मूल्ये खालीलप्रमाणे आहेत:

कॅलरीज – 385

मॅक्रोन्यूट्रिएंट्स:

एकूण चरबी ७%

संतृप्त चरबी 3%

पॉलीअनसॅच्युरेटेड फॅट 5%

मोनोअनसॅच्युरेटेड फॅट 2%

कोलेस्ट्रॉल 0%

सोडियम ०%

एकूण कार्बोहायड्रेट २५%

आहारातील फायबर 14%

साखर 2%

प्रथिने 10%

 

सूक्ष्म अन्नद्रव्ये:

खनिजे:

कॅल्शियम 26%

लोह 11%

पोटॅशियम 27%

जीवनसत्त्वे:थायमिन 5%

रिबोफ्लेविन 7.6%

नियासिन ३.७%

फॉलिक ऍसिड ३%

व्हिटॅमिन सी ७%

व्हिटॅमिन ई 4.6%

 

कॅरोटीनॉइड अँटिऑक्सिडंट्स, ल्युटीन आणि झेक्सॅन्थिन तसेच फ्लेव्होनॉइड्स, स्टेरॉल्स आणि टॅनिनसह मिश्रित असल्याने, कॉर्न एकंदर आरोग्यास लक्षणीयरीत्या वाढवते. शिवाय, कॉर्न हे आयसोल्युसीन, ट्रिप्टोफॅन, व्हॅलिन, मेथिओनिन आणि थ्रेओनाइन या महत्त्वाच्या अत्यावश्यक अमीनो ऍसिडचा एक अतिशय समृद्ध वनस्पती स्त्रोत आहे, अशा प्रकारे शाकाहारी आणि शाकाहारी आहार दोन्ही पूरक आहे.

डोळ्यांचे आरोग्य वाढवते

कॉर्नमध्ये कॅरोटीनॉइड ल्युटीन आणि झेक्सॅन्थिन या प्रमुख अँटिऑक्सिडंट्सचा समावेश होतो. हे ऑप्टिक टिश्यूंमधून हानिकारक मुक्त रॅडिकल्स काढून टाकतात आणि दृष्टी वाढवतात. याव्यतिरिक्त, ते डोळ्यातील नाजूक ऑर्गेनेल्सचे नुकसान होण्यापासून संरक्षण करतात, काचबिंदू, वय-संबंधित मॅक्युलर डिजेनेरेशन सारख्या दृष्टी विकारांना प्रतिबंधित करतात.

 

अत्यावश्यक अमीनो आम्लांचा पुरवठा करते

कॉर्न विशिष्ट अमीनो ऍसिडचे बनलेले असते, ज्यामुळे ते उच्च-गुणवत्तेच्या प्रथिनांचा एक अद्वितीय वनस्पती-आधारित स्त्रोत बनते. हे त्वचा आणि केसांचे आरोग्य पुनरुज्जीवित करण्यासाठी मेथिओनाइन, एक सल्फर-आधारित अमीनो आम्ल देते, व्हॅलिन आणि आयसोल्युसीन जे जखमी स्नायूंच्या ऊतींची दुरुस्ती करतात आणि थ्रेओनाइन, दात आणि मुलामा चढवणे यांची योग्य निर्मिती सक्षम करण्यासाठी.

 

ग्लूटेन-मुक्त आहाराचे समर्थन करते

गव्हासारख्या तृणधान्यांमधील ग्लूटेन प्रथिनेंबद्दल लक्षणीय प्रमाणात तरुण आणि वृद्ध लोकांमध्ये असहिष्णुता निर्माण होते, जे दुर्दैवाने भारतीय पदार्थांमध्ये एक नियमित घटक आहे. कॉर्न, सेंद्रियपणे ग्लूटेन-मुक्त असल्याने, गव्हाच्या जागी सहजपणे चपात्या, डोसे आणि मिठाई किंवा मिठाई बनवता येते आणि बहुतेक वेळा सेलिआक रोग असलेल्या रुग्णांसाठी शिफारस केली जाते.

 

हाडांची घनता मजबूत करते

कॉर्न नैसर्गिक कॅल्शियमचा एक विलक्षण स्रोत आहे, वाढत्या मुलांमध्ये हाडे मजबूत करते. हे वृद्ध लोकांमध्ये इष्टतम हाडांची घनता पुनर्संचयित करते, ऑस्टियोपोरोसिसची लक्षणे कमी करण्यात मदत करते. तरुण लोक दररोज कॉर्नचे सेवन करू शकतात, तर मध्यमवयीन आणि वयस्कर व्यक्तींना हाडांचे आरोग्य सुधारण्यासाठी, गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल आणि किडनी विकारांपासून दूर राहण्यासाठी, कॉर्नचे मोजलेले सर्व्हिंग खाणे आवश्यक आहे.

रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रणात ठेवते

कॉर्न, जरी झटपट ऊर्जेसाठी कॅलरी आणि कार्बोहायड्रेट्सचे प्रमाण जास्त असले तरी, त्यात फायटेट्स, टॅनिन, पॉलीफेनॉल – वनस्पती रसायनांचा समावेश आहे जे पचन प्रक्रिया मंद करतात. हे मधुमेह मेल्तिस असलेल्या उच्च रक्तातील साखर कमी करते. तसेच, कमी पचनक्षमता आणि भरपूर फायबर सामग्रीमुळे, वजन कमी करण्यासाठी आणि मधुमेह आणि लठ्ठपणा यांसारख्या जीवनशैलीतील इतर आजारांवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी कॉर्न खरोखरच एक आरोग्यदायी पर्याय आहे.

 

अॅनिमियावर उपचार करते

लोहाच्या कमतरतेचा अशक्तपणा दरवर्षी असंख्य भारतीय पुरुष, स्त्रिया आणि मुलांवर परिणाम करतो, ज्यामुळे अत्याधिक थकवा येतो आणि उत्पादनक्षमता कमी होते. कॉर्न हे लोहाचे पॉवरहाऊस आहे, ज्यांना रक्तातील हिमोग्लोबिनची पातळी कमी आहे अशा लोकांसाठी वरदान म्हणून काम करते, अशा प्रकारे अशक्तपणावर प्रभावीपणे उपचार करतात.

मज्जासंस्थेचे कार्य वाढवतेदररोज नियंत्रित भागांमध्ये कॉर्न खाल्ल्याने मज्जातंतूंच्या आवेग वहन वाढविण्यात, मेंदूतील स्मृती केंद्रे सक्रिय करण्यात आणि अमीनो ऍसिड ट्रिप्टोफॅनच्या वाढीव पातळीमुळे मन आराम करण्यास मदत होते. ट्रायप्टोफॅन सेरोटोनिनच्या पातळीमध्ये समतोल आणते – एक न्यूरोट्रांसमीटर, कॉर्न चांगले मूड राखून आणि शांत झोपेला प्रोत्साहन देऊन चिंता आणि निद्रानाशावर उपचार करण्यास मदत करते.

 

हृदयाचे आरोग्य वाढवते

कॉर्न कोलेस्टेरॉल आणि सोडियम पूर्णपणे विरहित आहे, म्हणून कॉर्नफ्लोरसह बनवलेल्या पाककृती हृदयाचे आजार असलेल्यांनी सुरक्षितपणे खाऊ शकतात. शिवाय, आहारातील फायबर आणि व्हिटॅमिन बी 3 किंवा नियासिनची मुबलकता चांगली एचडीएल पातळी वाढवण्यास आणि खराब एलडीएल पातळी कमी करण्यास मदत करते. हे हृदयाच्या वाहिन्यांमधील प्लेक आणि फॅटी साठा टाळते, हृदयाच्या स्नायूंचे कार्य सुलभ करते आणि हृदयाचे आरोग्य सुधारते.

 

निरोगी गर्भधारणा सुनिश्चित करते

मक्याच्या मोजलेल्या भागांचे सेवन केल्याने गर्भवती आणि स्तनपान करणा-या महिलांच्या आरोग्यासाठी खूप फायदे आहेत. कॉर्नमध्ये भरपूर लोह आणि कॅल्शियम असल्यामुळे, दूध उत्पादनास उत्तेजन देणे आणि गर्भवती महिला आणि तरुण मातांमध्ये हार्मोनल क्रियाकलाप संतुलित करणे हे आदर्श आहे.

निरोगी वजन वाढण्यास योगदान देते

कॉर्नमधील सर्वसमावेशक पौष्टिक सामग्री हे वाढत्या मुलाच्या सतत वाढणाऱ्या पोषक गरजा पूर्ण करण्यासाठी एक परिपूर्ण अन्न बनवते. लहान मुलांसाठी, चांगल्या वाढ आणि विकासासाठी, तीव्र शारीरिक हालचालींनंतर कॉर्न ऑन द कॉर्न सहसा नाश्ता म्हणून दिला जातो. पिष्टमय पदार्थामुळे, कॉर्न लहान मुलांमध्ये निरोगी वजन वाढविण्यास प्रभावित करते, त्यांच्या नियमित विकासास मदत करते.

 

आतड्यांच्या आरोग्यास प्रोत्साहन देते

बर्‍याच लोकांना असह्य पोटदुखी यासह असामान्य मलविसर्जन, अतिसार, पोट फुगणे आणि बद्धकोष्ठता यांचा त्रास होतो. कॉर्नला आहारातील तंतूंचा आशीर्वाद आहे, जे गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल फंक्शन्स वाढवते. फायबरचे प्रमाण वाढलेले पदार्थ खाल्ल्याने आतड्याच्या हालचालीवर सकारात्मक परिणाम होतो, विष्ठा मोठ्या प्रमाणात नियंत्रित होते आणि आतड्यांमधून अन्न आणि इतर सामग्री चांगल्या प्रकारे जाण्यास प्रोत्साहन मिळते. अशा प्रकारे, कॉर्न निरोगी चयापचय आणि पचन उत्तेजित करते.

 

हायपरटेन्शनवर उपचार करते

खनिज पोटॅशियम समृद्ध असल्याने, जे शरीरात मुख्य इलेक्ट्रोलाइट म्हणून कार्य करते, कॉर्न उच्च रक्तदाब कमी करण्यास आणि उच्च रक्तदाबाच्या घटनांवर प्रभावीपणे उपचार करण्यास मदत करते. यामुळे हृदयविकाराचा झटका, अतालता आणि स्ट्रोक यांसारख्या गंभीर हृदय विकारांचा धोका टळतो.

कॉर्न हे एक जुने पौष्टिक-दाट पीक आहे, ज्याने अनेक प्राचीन संस्कृतींमध्ये कृषी परिस्थिती आणि खाद्य संस्कृतीची व्याख्या केली आहे. आयुर्वेदात – पारंपारिक भारतीय वैद्यक प्रणालीमध्ये त्याचे उपचारात्मक उपयोग प्रचंड प्रमाणात आहेत. जुने आयुर्वेदिक शास्त्र उच्च रक्तदाब किंवा उच्च रक्तदाब यांच्याशी यशस्वीपणे लढा देण्यासाठी, कर्करोग टाळणे, नैराश्यावर उपचार करणे आणि यकृताच्या विकारांवर उपचार करण्यासाठी कॉर्नच्या उपचार क्षमतेची प्रशंसा करतात.

 

दोषांवर प्रभाव

कॉर्न कर्नल, थोडक्यात, एक मधुरा रस (गोड चव) असतो ज्यामध्ये आंतरिकपणे लघू आणि रुक्ष गुण (हलके आणि कोरडे गुण) असतात. त्यात उष्ण विर्य (तापण्याची क्षमता), कफ (पृथ्वी आणि पाणी) दोष (तत्व) संतुलित करते आणि पित्त (अग्नी आणि पाणी) आणि वात (वायू आणि आकाश) दोषांवर जास्त प्रभाव टाकतात. शिवाय, ते सत्त्व आणि रजस या मनाच्या सकारात्मक आणि समान अवस्थांना प्रोत्साहन देते, प्रभावीपणे तम किंवा नकारात्मक मानसिकता दूर करते.

 

उपचारात्मक अनुप्रयोग

उच्च रक्तदाब कमी करते

आहारातील तंतूंनी समृद्ध असल्याने, कॉर्न अयोग्यरित्या प्रक्रिया केलेल्या अन्नातून अमा विषारी पदार्थ बाहेर टाकते आणि त्यामुळे रक्तवाहिन्या, शिरा आणि केशिका या रक्तवाहिन्यांमध्ये अडकण्यापासून रोखते. अशा प्रकारे हृदयापर्यंत आणि हृदयातून रक्त आणि पोषक द्रव्यांचे अव्यवस्थित वाहतूक सुलभ होते, ज्यामुळे उच्च रक्तदाब कमी होतो, म्हणजे उच्च रक्तदाब.

 

उपाय यकृत बिघडलेले कार्य

कॉर्नमध्ये अँटिऑक्सिडंट्सचा ढीग असतो, जे प्रणालीमधून विशेषतः यकृत आणि पित्ताशयामध्ये हानिकारक मुक्त रॅडिकल्स त्वरित काढून टाकण्यासाठी प्रदान करतात. अशा रीतीने, शारीरिक त्रिदोषिक अवस्थांमधील समतोल साधला जातो ज्यामध्ये यकृताचे निरोगी कार्य सुनिश्चित करून सर्व अवांछित चरबीयुक्त पदार्थ शरीरातून पुसून टाकले जातात.

 

नैराश्याची लक्षणे दूर करते

न्यूरोट्रांसमीटरचे नियमन करणारे गुणधर्म असलेले, कॉर्न कार्यक्षमतेने मनाची सकारात्मक स्थिती वाढवते – सत्व आणि आळस किंवा तमस दाबते. हे मनःस्थिती सुधारण्यात, बुद्धीला तीक्ष्ण करण्यासाठी आणि नैराश्याच्या लक्षणांपासून मेंदूचे पुनर्वसन करण्यात अद्भुत कार्य करते.

शरीरातील अंतर्गत अवयवांना त्रास देणाऱ्या प्रत्येक आजारावर रामबाण उपाय असण्यासोबतच, कॉर्नफ्लोअर त्वचेला पुनरुज्जीवित करून आणि केस मजबूत करून बाह्य स्वरूप देखील वाढवते. हे मुख्यतः आश्चर्यकारकपणे उच्च अमीनो ऍसिड सामग्री आणि शक्तिशाली अँटिऑक्सिडंट्समुळे आहे. शिवाय, कॉर्नफ्लोअरचे बारीक पावडर, किंचित दाणेदार गुणधर्म हे एक अद्भुत एक्सफोलिएटिंग एजंट बनवते, जे चेहरा, शरीर आणि टाळूवरील मृत पेशी पूर्णपणे काढून टाकते, तसेच त्वचा आणि केसांना एक ताजेतवाने देखावा आणि तेजस्वी चमक प्रदान करते.

 

वृद्धत्व विरोधी फायदे पुरवतो

कॉर्न पॉड्सच्या सीड कोटमध्ये फिनॉलिक ऍसिड आणि फ्लेव्होनॉइड्स असतात – अँटिऑक्सिडंट्सचे दोन वर्ग जे उत्कृष्ट फ्री रॅडिकल टर्मिनेटर असतात. हे त्वचेच्या नवीन पेशींच्या निर्मितीस प्रोत्साहन देते, बारीक रेषा आणि सुरकुत्या लपवते. याव्यतिरिक्त, कॉर्नफ्लोरमधील अमीनो ऍसिडचे विपुल साठे कोलेजन वाढवण्यास, त्वचेची लवचिकता आणि गुळगुळीतपणा राखण्यास मदत करतात.

 

हायपरपिग्मेंटेशन बरे करते

कॉर्नफ्लोअरचा हर्बल मास्क काही दूध आणि मध किंवा इतर नैसर्गिक ओतणे घालून लावणे हा सनटॅन्स, अतिनील किरणांचे नुकसान आणि त्वचेच्या अनियमित रंगापासून मुक्त होण्यासाठी एक उत्कृष्ट उपाय आहे, कारण कॉर्नच्या त्वचेला घट्ट, संरक्षणात्मक आणि टवटवीत गुणधर्म आहेत.

 

मुरुम आणि उकळणे कमी करते

कॉर्न टॅनिनने भरलेले असते, जे जळजळ-विरोधी गुणांसह वनस्पती संयुगे असतात. अशा प्रकारे, ते मुरुम, मुरुम आणि फोड कमी करण्यास मदत करते, तसेच काळे डाग आणि चट्टे दूर करतात.

 

 

केस गळणे थांबवते

मेथिओनिन आणि लायसिन सारख्या फॉर्मेटिव्ह अमीनो ऍसिडचा समावेश असलेला, कॉर्न हेअर मास्क तसेच आहारात कॉर्न खाल्ल्याने केसांची वाढ समृद्ध होते आणि केसांचा पोत नूतनीकरण होतो. हे केस गळणे नियंत्रित करते आणि अकाली पांढरे होणे आणि टक्कल पडणे टाळते.

 

अँटी-डँड्रफ सोल्यूशन

कॉर्नमध्ये असंख्य अत्यावश्यक अमीनो अॅसिड्स आणि कॅरोटीनोइड्स असतात जे केसांची उपयुक्त वाढ आणि अँटी-मायक्रोबियल वैशिष्ट्ये प्रदान करतात जेव्हा कोंडा-प्रवण टाळूला हर्बल पेस्ट म्हणून लावले जाते. हे केसांच्या मुळांना किंवा कूपांना शांत करते, ज्यामुळे खराब झालेले टाळू तसेच कोरडे आणि ठिसूळ केस दुरुस्त होतात, शिवाय सततच्या खाज सुटण्यापासून आराम मिळतो.

Post navigation

गाय गोठा अनुदान योजना | Gay Gota Sarkari Anudan Yojana |

स